Yazılı Türk Edebiyatının Anadolu'da 19. Yüzyıla Kadarki Serüveni

16 Kasım 2023 tarihinde yapılması planlanan "Yazılı Türk Edebiyatının Anadolu'da 19. Yüzyıla Kadarki Serüveni" konulu seminer 04 Ocak 2024 Perşembe 13:30'a ertelenmiştir. Daha önce kaydolanların tekrar kayıt olmasına gerek yoktur. Kaydolmamış olanlar aşağıdaki link üzerinden kaydolabilirler. Katılım için aynı link kullanılabilir.

Üniversitemiz öğretim üye, öğrenci ve idari personeline açıktır. Katılımcılara katılım belgesi verilecektir. Katılım için kayıt olmak gereklidir. Kayıt için aşağıdaki linke tıklayıp Üniversitemiz Teams hesabınızla oturum açınız. Kaydolduktan sonra seminer gün ve saatinde aynı linke tıklayarak Teams üzerinden toplantıya katılabilirsiniz:

https://events.teams.microsoft.com/event/9a351476-f507-4da1-b86d-35f39897607c@2e5ef873-cd9e-46cc-8b8a-b7e460c7d578

Kayıt ve katılım işlemleri hakkında detaylı bilgi almak için "Kayıt ve Katılım Sunusunu" inceleyebilirsiniz.

 

Özet:

Hz. Mevlânâ’nın birkaç parça Türkçe şiiri ile başlattığımız Anadolu’daki Türk edebiyatı, manzum ve mensur olmak üzere iki yoldan gelişme göstererek karşımıza çıkmaktadır. Daha çok manzum eserlerin dikkatimizi çektiğini biliyoruz. Fakat, mensur eserler de en az manzum olanlar kadar sayı bakımından fazladır, edebî değer açısından da diğerlerinden geri kalacak gibi değildir.

Türk edebiyatının her yüzyılı için genellikle zirve veyâ üstad kabul ettiğimiz belirli isimler mevcuttur. Meselâ 13-14 yüzyıllar için Sultan Veled, Şeyyad Hamza, Noca Dehhânî hemen sayabileceğimiz şahsiyetlerin başında gelir. Yine, 15. yy.’da Necâtî, Hayâlî Bey, Yahyâ Bey; 16. yy.’da Zâtî, Bâkî, Fuzûlî isimleri zikredilebilir. 17. yy.’dan Nef’î, Nâbî mutlakâ sayılması gereken isimlerdendir. 18. yy. Tür edebiyatının en fazla şâir, nâsire ev sâhipliği yapmış bir asırdır. Ahmed Nedîm Efendi ile Şeyh Gâlib Hazretleri yüzyulun başından ve sonundan iki isim olarak muhakkak anılması gereken önemli şahsiyetlerdir. 19. yy. ise Türk edebiyatının Batılılaşma sürecine girdiği ve geleneğe dâir pek çok şeyi yeniden gözden geçirdiği bir garip asırdır. Buradan da Enderunlu Fâzıl, Keçecizâde İzzet Molla, Şeref Hanım, Leylâ Hanım gibi isimleri saymak mümkündür.

 

 

Prof. Dr. Atabey KILIÇ

10 Kasım 1965 tarihinde Kayseri'nin Bünyan (şimdi Talas) ilçesine bağlı Koççağız köyünde doğdu. İlkokulun ilk iki senesini Almanya'nın Esslingen şehrinde, devamını Kayseri Kılıçarslan İlkokulu'nda okudu. Orta ve lise tahsilini ise 1977-1983 yılları arasında Kayseri Fevzi Çakmak Lisesi'nde yaptı. 1983 yılında girdiği Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden 1987 Haziran'ında mezun oldu. Mezuniyet tezi olarak "Tezkire-i Rızâ, Metin-İnceleme" adlı çalışmayı hazırladı. 1987 yılı sonunda Erciyes Üniversitesi Rektörlüğü'nce açılan Türk Dili okutmanlığı sınavına girerek başarılı oldu. 1988 yılında Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans programına başladı. 17. asrın önemli şahsiyetlerinden Mehmed b. Mehmed Altıparmak ve eserleriyle ilgili olan "Üskübî'nin Şerh-i Telhîs'i" adındaki master tezi 06.09.1990 tarihinde jüri tarafından başarılı bulunarak kabul edildi.

1990 yılında adı geçen enstitüye bağlı olarak doktora programına başladı. 18. yy.'ın en meşhur âilelerinden olan Mîrzâ-zâdeler âilesinin tanınmış fertlerinden Mîrzâ-zâde Ahmed Neylî'nin hayatı, âilesi, edebî kişiliği, eserleri ve Divan'ının tenkitli metni ile ilgili olan "Ahmed Neylî Divanı" adlı tezi 04.11.1994 tarihinde jüri tarafından başarılı bulunarak kabul edildi.

1995 Temmuz'unda Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı'nda yardımcı doçent olarak görev yapmaya başladı.

2000 yılı Temmuz’unda Ege Üniversitesi’ndeki görevinden ayrıldı, Erciyes Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde yine yardımcı doçent olarak hizmet etmeye başladı. Yaklaşık bir ay sonra da adı geçen bölümün Eski Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı başkanlığına atandı, hâlen bu görevi devam etmektedir. 18.06.2002 tarihinde yapılan sınavla “Eski Türk Edebiyatı” alanında doçent unvan ve yetkisini kullanmaya hak kazandı.

2004 yılı Ağustos’unda Erciyes Üniversitesi Rektörlük Türk Dili Bölümü başkanlığına atandı, bu görevi 2016 yılına kadar sürdü.

23.10.2007 tarihinde profesör oldu. 2013-2016 yıllarında Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm başkanlığı yaptı.

2022 yılında Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü müdürü olarak görevlendirildi.

Düzenleme kurulu başkanlığında bulunduğu “Klâsik Türk Edebiyatı Sempozyumu” adıyla Kayseri, Antalya, Mardin, Diyarbakır gibi şehirlerde ulusal ve uluslararası sekiz sempozyumda görev aldı, tebliğ sundu. Yüz civârında ulusal ve uluslararası sempozyum ve bilimsel toplantıya katıldı. Bu sempozyumlarda ve bilimsel toplantılarda düzenleme kurulu ve bilim kurulu üyesi, oturum başkanı, moderatör olarak görev yaptı.

Milli Folklor, Sufi Araştırmaları, Turkish Studies, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Türkiyat Mecmuası, Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bilimname, Tokat Gazi Osman Paşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Erciyes Dergisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Mardin Artuklu Üniversitesi Mukaddime Dergisi, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Dil ve Edebiyat Araştırmaları, BİR, Erdem, Yedi İklim, Türk Edebiyatı, Ihlamur gibi ulusal ve uluslar arası dergilerde editörlük, yayın kurulu üyeliği, bilim ve değerlendirme kurulu üyeliği ve hakemlik görevlerinde bulundu, yazıları yayımlandı.

2007 ve 2011, 2019-2020 yıllarında Kayseri yerel televizyonlarında TV programları düzenledi. 2007 yılında Türkiye Yazarlar Birliği Kayseri Şubesi tarafından “Yılın Bilim Adamı” ödülüne, 2013 yılında ise Berceste Aylık Kültür Sanat Edebiyat Dergisi’nce "Klâsik Türk Edebiyatına Katkı Ödülü” ne lâyık görüldü.

Yaptırdığı doktora ve yüksek lisans tezleriyle birlikte mesnevî, şerh, belâgat, manzum sözlük gibi alanlarda önemli çalışmalara imza attı. Yürütücülüğünü üstlendiği yirmiye yakın tez projesi yapıldı.

Düzenleme ve yayın kurulunda da bulunduğu “Kayseri Ansiklopedi”sine yüzden fazla madde yazdı.

Türk Tasavvuf Edebiyatı, Edebiyat Bilgileri, Eski Türk Edebiyatına Giriş, Eski Türk Edebiyatı, Eski Türk Edebiyatında Nesir, Eski Türk Edebiyatında Nazım, Eski Türk Edebiyatının Kaynakları gibi lisans; Eski Türk Edebiyatında Belâgat, Eski Türk Edebiyatında Nazım, Mesnevilerde Biçim ve Üslup, Edebiyatta Kavramlar ve Mazmunlar, Tezkireler ve Biyografik Eserler, Türk Edebiyatının Kaynakları, Edebiyat Bilimi Metodolojisi, Eski Yazı ve Kitap Bilgisi, Eski Türk Edebiyatında Hiciv gibi yüksek lisans;  Dinî Tasavvufî Eserler, Eski Türk Edebiyatında Belâgat gibi doktora dersleri veren Prof. Dr. Atabey KILIÇ, hâlen Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde Eski Türk Edebiyatı Anabilim dalında görev yapmaktadır.

Yüzlerce makâle ve tebliği bulunan Kılıç’ın kitaplarından bazıları şunlardır:

1.  Şerh-i Telhîs’i (Basılmamış yüksek lisans tezi), İzmir 1990.

2. Mîrzâ-zâde Ahmed Neylî ve Dîvânı, (Doktora Tezi), İzmir 1994. (1. Baskı: Mîrzâ-zâde Ahmed Neyli ve Divanı, Kitabevi, İstanbul 2004.)

3. Mürîdî ve Pend-i Ricâl Adlı Mesnevîsi (İnceleme-Metin-Dizin), Laçin, Kayseri 2001. (2. Baskı: Mürîdî ve Pend-i Ricâl Mesnevîsi, (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin), Akademi Kitabevi, İzmir 2005.)

4. Mustafâ bin Osmân Keskin, Manzûme-i Keskin (İnceleme-Metin-Sözlük), Laçin, Kayseri 2001.; TDK Ankara 2009.

5. 18. yy.’ın Meşhur Ailelerinden Mîrzâ-zâdeler, Laçin, Kayseri 2001.

6. Ege Üniversitesi Merkez Kütüphanesi El Yazmaları Alfabetik Kataloğu I (Türkçe-Arapça-Farsça), Laçin, Kayseri 2001.

7. Bî-Nokta Tecellî Dîvânı, (Metin-İndeks), Laçin, Kayseri 2001.

8. Eski Türk Edebiyatı Üzerine Yazılar, Laçin, Kayseri 2001.

9. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni (12-13 Nisan 2001)/Bildiriler, c.1-2 (Yayına hazırlayan komisyonda), Erciyes Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi  Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yayınları, Kayseri 2001.

10. II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, 10-12 Nisan 2006, Bildiriler (Yayına hazırlayan komisyonda), Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri 2007.

11. Ahmed Hamdî Belâgat-ı Lisân-ı Osmânî (İnceleme-Metin-Dizin), Laçin, Kayseri 2007.

12. Bosnavî Mehmed Necîb, Sübha-i Sıbyân Şerhi Hediyyetü’l-İhvân (İnceleme-Metin), Laçin, Kayseri 2007.

13.  Manzum Sözlük Mecmuası (Konya Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi 4026) Tuhfe-i Vehbî-Tuhfe-i Şâhidî-Sübha-i Sıbyân, Laçin, Kayseri 2007.

14. Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish  or Turkic, Volume 2/3,  (Tunca Kortantamer Özel Sayısı-I), (Editörlük, Sibel Üst ile birlikte),  Summer 2007,15.  Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish  or Turkic, Volume 2/4,  (Tunca Kortantamer Özel Sayısı-II), (Editörlük, Sibel Üst ile birlikte), Winter 2007.

15. Klâsik Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler, Turkish Studies Yayınları, Ankara 2007.

16. Kayseri Gülleri, Kayseri 2016.

17. İncili Çavuş, Ihlamur Yayınları, Kayseri 2022.